باغ خونی مشهد

مجموعه باغ خونی مشهد مربوط به دوره قاجار است.
در اوایل قاجاریه، در بخش جنوبی خارج از حصار‌های شهر مشهد نمادی از باغ ایرانی با وسعت 5.6 هکتار ساخته شد.
این مجموعه به دلیل وجود یک چشمه به باغ خونی معروف است.
این باغ دارای سه عمارت مستقل بوده که دو ساختمان آن تخریب شده‌ است.

معرفی باغ خونی

باغ خونی مشهد در ضلع شمال شرقی میدان بسیج و در محدوده خیابان نواب صفوی واقع شده‌ است.
این باغ همان مکانی است که از آنجا ارتش تزاری روس مسجد گوهر‌شاد را به توپ بست.
در این باغ 3 بنای جداگانه موجود بوده که دو بنا به دلایلی تخریب شده‌ است.
مالک باغ خونی مشهد حاج “محمد‌ مهدی تاجر قندهاری” معرفی شده‌ است.

با توجه به رویدادهای سیاسی باغ خونی در اختیار کنسولگری روسیه به فرماندهی ژنرال سرکسی میکولوتوف قرار گرفت و به این ترتیب در سال 1320 قمری پایگاهی برای واقعه مهم  و تاریخی گلوله‌باران حرم مطهر حضرت رضا (علیه‌السلام) توسط روس‌ها گردید که مردم متحصن در بارگاه حرم مطهر رضوی را با توپ شرپنل به خاک و خون کشیدند.
باغ خونی مدتی به عنوان کنسولگری روسیه در مشهد و سپس مدتی به نام دفتر بازرگانی دولت روسیه، در اختیار روس‌ها قرار‌ گرفت.
سر‌انجام با فروپاشی کمونیسم، روس‌ها در سال 1369 شمسی باغ را برای همیشه ترک کردند.
اولین سند این باغ در سال 1317 شمسی به اداره مالیه زده شده‌ است که در سال‌های پس از انقلاب به بانک کشاورزی تعلق می‌گیرد و بعد از آن نیز این باغ به نیروی انتظامی تعلق می‌گیرد.

علت نامگذاری

جالب اینجاست که برای وجه اسمیه باغ دو روایت وجود دارد که با رد یکی دیگری قوت بیشتری می‌گیرد.
عده‌ای بر این باورند که در حادثه به توپ بستن حرم مطهر رضوی، روس‌ها اجساد زائران حضرت را به این باغ منتقل و دفن کردند و از آن به بعد این باغ به باغ خونی مشهد شهرت یافت.
ولی باغ مذبور بیشتر به باغ روس‌ها معروف بوده و با توجه به اسناد تاریخی، در زمان ناصرالدین شاه از این باغ تحت عنوان باغ خونی نام برده‌ شده‌ است که به موجب آن روایت اول رد می‌گردد.
طبق نظر تاریخ‌شناس برجسته مشهدی استاد سیدی، نام خون، خین، خونیک و خانیک تلفظ‌های مختلف واژه‌ای پهلوی به معنای چشمه است و احتمالاً وجود چشمه‌ای در این باغ، این نام را به وجود‌ می‌آورد و این نظریه بر اساس دلایل موجود صحیح‌تر به نظر می‌رسد.

 ساختار بنای باغ خونی مشهد

• باغ خونی مشهد شامل محوطه‌ای وسیع و ذوزنقه‌ای شکل است.
• 5.6 هکتار وسعت دارد و انواع درخت‌ها در آن کاشته شده‌ است.
• در میان این محوطه، بنای مرکزی و عمارت باغ خونی قرار دارد.
• این عمارت حدود 879 متر مربع مساحت دارد.
• با توجه به عکس‌های هوایی سال 1335 شمسی، علاوه بر این عمارت، دو عمارت دیگر نیز در جبهه شمالی وجود داشته‌ است که در سال‌های اخیر تخریب شده‌ است.
• این باغ از جمله باغ‌هایی است که در گذر سالیان دراز در جریان اجرای طرح‌های عمرانی و توسعه شهر مشهد، همچنان پا بر جا مانده‌ است.
• این عمارت پیش از این مکان استقرار نیروی انتظامی مشهد و مورد مناقشه میان شهرداری، نیروی انتظامی و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری  استان بود.
• عمارت باغ خونی مشهد با شماره 3240 ثبت شده است.

مشخصات کلی باغ خونی

• قدمت اثر: 1248 هجری قمری
• مساحت اثر: 6500 متر مربع
• مسافت اثر تا حرم رضوی: 1553 متر
• وضعیت فیزیکی اثر: سالم
• نحوه بازدید: رایگان (با هماهنگی)

اطلاعات عمومی

بانی اثر: قاجار
کاربری اثر: دولتی
شاخصه اثر: تنها باغ ایرانی در مشهد